เสาหลักที่ 3: ระบบไมโครกริดและระบบกักเก็บพลังงาน
วัตถุประสงค์ของเสาหลักที่ 3: ระบบไมโครกริดและระบบกักเก็บพลังงาน คือ การพัฒนาระบบไมโครกริดและระบบกักเก็บพลังงานให้สามารถทำงานร่วมกับระบบโครงข่ายสมาร์ทกริด ได้อย่างมีประสิทธิภาพและเสถียรภาพ พร้อมนำไปใช้งานร่วมกับระบบโครงข่ายสมาร์ทกริด โดยระบบไมโครกริดจะทำหน้าที่เสมือนระบบโครงข่ายสมาร์ทกริดขนาดเล็กซึ่งประกอบด้วยส่วนผลิตไฟฟ้า ส่วนผู้ใช้ไฟฟ้า ส่วนระบบกักเก็บพลังงาน ส่วนเชื่อมต่อกับภายนอก และส่วนควบคุม ซึ่งทำให้สามารถจ่ายไฟฟ้าให้แก่ผู้ใช้ไฟฟ้าที่มีความสำคัญสูงได้อย่างต่อเนื่องโดยไม่เกิดไฟฟ้าดับ ถึงแม้ว่ากริดภายนอกจะเกิดไฟฟ้าดับก็ตาม โดยขณะที่กริดภายนอกมีปัญหาระบบไมโครกริดจะทำการแยกโดดออกมาจนกว่ากริดภายนอกจะกลับมาปกติไมโครกริดจะทำการกลับมาเชื่อมต่ออีกครั้ง นอกจากนั้นยังมีการสื่อสารกันระหว่างองค์ประกอบต่าง ๆ ของระบบไมโครกริด ซึ่งทำให้ระบบไมโครกริดสามารถทำงานได้อย่างมีประสิทธิภาพและเสถียรภาพ อีกทั้งยังสามารถสนับสนุนกริดภายนอกโดยทำการจ่ายและรับกำลังไฟฟ้าจริงหรือเสมือน (PQ) เพื่อทำการสนับสนุนกริดภายนอกให้ทำงานได้มีประสิทธิภาพและเสถียรภาพยิ่งขึ้น
แผนเสาหลักที่ 3: ระบบไมโครกริดและระบบกักเก็บพลังงาน
การพัฒนานำร่อง ปัจจุบันได้มีการดำเนินโครงการพัฒนาโครงข่ายสมาร์ทกริดที่ อ.เมือง จังหวัดแม่ฮ่องสอน ของการไฟฟ้าฝ่ายผลิตแห่งประเทศไทย (กฟผ.) และโครงการพัฒนาระบบไฟฟ้าแบบโครงข่ายไฟฟ้าขนาดเล็กมาก (ระบบไมโครกริด) ที่ อ. แม่สะเรียง จ.แม่ฮ่องสอนการไฟฟ้าส่วนภูมิภาค (กฟภ.) สำหรับในส่วนของสำนักงานนโยบายและแผนพลังงาน (สนพ.) ก็ได้มีการดำเนินโครงการออกแบบเมืองอัจฉริยะ และการกำหนดนโยบาย SPP Hybrid
การเตรียมการใช้งาน สนพ. ศึกษารูปแบบทางธุรกิจของระบบไมโครกริด โดยเฉพาะความเป็นไปได้ในการร่วมทุนระหว่างภาครัฐและภาคเอกชน ควบคู่กับการศึกษาประเด็นความสามารถในการทำงานร่วมกันได้ของสำนักงานคณะกรรมการกำกับกิจการพลังงาน
การวิจัยและพัฒนาระบบกักเก็บพลังงาน ปัจจุบัน สนพ. ได้ดำเนินโครงการศึกษาวิจัยระบบกักเก็บพลังงานร่วมกับ สวทช.
โครงการนำร่องสมาร์ทกริด ภายใต้แผนการขับเคลื่อนฯ จะมีการพัฒนาระบบสมาร์ทกริดขึ้นใน 3 พื้นที่ ประกอบด้วย ไมโครกริดในพื้นที่ อ.เบตง จ.ยะลา ของการไฟฟ้าส่วนภูมิภาค (กฟภ.) โครงการระบบไมโครกริดในพื้นที่การไฟฟ้านครหลวง (กฟน.) และโครงการนำร่องระบบไมโครกริดในจังหวัดแม่ฮ่องสอน ซึ่งประกอบด้วยโครงการไมโครกริดของ กฟภ. ณ อ.แม่สะเรียง ซึ่งภายใต้แผนการขับเคลื่อนจะมีการติดตั้งระบบกักเก็บพลังงานน้ำแบบสูบกลับเพื่อเพิ่มขีดความสามารถในการบริหารจัดการไฟฟ้าในระบบ และโครงการนำร่องระบบสมาร์ทกริดของ กฟผ. ณ อ.เมือง นอกจากนี้ ปัจจุบัน ปตท. ได้ดำเนินโครงการพัฒนาเมืองอัจฉริยะที่สัมพันธ์กับระบบคมนาคมทางราง พลังงาน และสิ่งแวดล้อม ซึ่งมีการศึกษาความเป็นไปได้ในการพัฒนาเมืองอัจฉริยะที่มีระบบไมโครกริดเป็นส่วนประกอบใน 8 พื้นที่ ดังนั้น จึงเป็นที่คาดการณ์ว่า ณ ปี พ.ศ. 2564 จะเกิดระบบไมโครกริดขึ้นในประเทศไทยทั้งจากโครงการที่อยู่ภายใต้แผนการขับเคลื่อนและอยู่นอกแผนการขับเคลื่อนประมาณ 3 – 5 โครงการ
รูปสรุปแผนการขับเคลื่อนในเสาหลักที่ 3
นอกจากนี้ ในปัจจุบันได้มีแผนที่นำทางยานยนต์ไฟฟ้าของประเทศไทย ซึ่งมีความเกี่ยวข้องเชื่อมโยงกับเสาหลักที่ 3 โดยได้มีการแบ่งแผนดังกล่าวออกเป็น 3 ระยะ ดังแสดงในรูปสรุปแผนการขับเคลื่อนในเสาหลักที่ 3
ตารางสรุปกิจกรรมภายใต้เสาหลักที่ 3 ของแผนการขับเคลื่อนฯ ในระยะสั้น พร้อมหน่วยงานหลัก กรอบงบประมาณและกรอบเวลาการดำเนินการ
| อ้างอิง | โครงการ/กิจกรรม – เสาหลักที่ 3 | หน่วยงานหลัก | งบประมาณ (ล้านบาท) |
กรอบเวลา | ||||
| 2560 | 2561 | 2562 | 2563 | 2564 | ||||
| EPPO-05 | การพัฒนารูปแบบธุรกิจระบบไมโครกริด พร้อมศึกษาความเป็นไปได้ในการร่วมทุนภาครัฐ/ภาคเอกชน | สนพ. | 15 | 15 | ||||
| PEA-02 | โครงการพัฒนาระบบไฟฟ้าแบบโครงข่ายไฟฟ้าขนาดเล็กมาก (ระบบไมโครกริด) ที่ อ.เบตง จ.ยะลา | กฟภ. | 358 | 158 | 120 | 80 | ||
| PEA-03 | การติดตั้งระบบกักเก็บพลังงาน ส่วนต่อยอดโครงการพัฒนาระบบไฟฟ้าแบบโครงข่ายไฟฟ้าขนาดเล็กมาก (ระบบไมโครกริด) ที่ อ.แม่สะเรียง จ.แม่ฮ่องสอน | กฟภ. | 163 | 50 | 63 | 50 | ||
| MEA-03 | โครงการนำร่องระบบไมโครกริดของ กฟน. | กฟน. | 110 | 50 | 30 | 30 | ||
| รวม | 646 | 15 | 158 | 220 | 173 | 80 | ||
ดาวน์โหลดแผนการขับเคลื่อนการดำเนินงานด้านสมาร์ทกริดของประเทศไทย ในระยะสั้น (พ.ศ. 2560 – 2564 ) (ฉบับเต็ม) ที่นี่
ผลการดำเนินงานภายใต้เสาหลักที่ 3
ภายใต้เสาหลักที่ 3 ของแผนการขับเคลื่อนฯ ระยะสั้น มีเป้าหมายหลัก คือ เกิดการใช้งานระบบไมโครกริด ขึ้นจำนวน 3-5 โครงการ ภายในปี พ.ศ. 2564 เช่น พื้นที่เขตพัฒนาเศรษฐกิจพิเศษ เมืองอัจฉริยะ (Smart City) และพื้นที่ห่างไกล โดยจะช่วยด้านความน่าเชื่อถือได้ของระบบไฟฟ้า (Reliability) ทั้งนี้ ตามแผนแม่บทฯ พบว่าผลตอบแทนเชิงเศรษฐศาสตร์ของการลงทุนระบบไมโครกริดมีมากกว่า 10%
ทั้งนี้ จากแผนการขับเคลื่อนฯ ระยะสั้น ที่ได้ระบุรายละเอียดกิจกรรม หน่วยงานที่รับผิดชอบ กรอบงบประมาณ และกรอบเวลาสำหรับการดำเนินการของเสาหลักที่ 3 นั้น ที่ปรึกษาจะทำการรวบรวมรายละเอียดความคืบหน้าการดำเนินงานตามแผนกิจกรรมดังกล่าว รวมถึงกิจกรรมหรือโครงการอื่นๆ ที่เกี่ยวข้องกับการดำเนินงานด้านสมาร์ทกริดของหน่วยงานหลัก โดยทางที่ปรึกษาจะมีการระบุรหัสโครงการเพิ่มเติม (ถ้ามี) ให้สอดคล้องกับสถานการณ์การดำเนินงานในปัจจุบัน สรุปได้ดังนี้
ตารางสรุปกิจกรรมภายใต้เสาหลักที่ 3
| รหัสอ้างอิง | โครงการ/กิจกรรม | หน่วยงานหลัก | กรอบเวลา (พ.ศ.) |
| EPPO-05 | การพัฒนารูปแบบธุรกิจระบบไมโครกริด พร้อมศึกษาความเป็นไปได้ในการร่วมทุนภาครัฐ/ภาคเอกชน  |
สนพ. | 2561-2562 |
| EGAT-04 | โครงการติดตั้งระบบกักเก็บพลังงานในระบบโครงข่ายไฟฟ้าของ กฟผ. |
กฟผ. | 2561-2564 |
| EGAT-05 | โครงการพัฒนาโครงการนำร่องสมาร์ทกริด ที่จังหวัดแม่ฮ่องสอน |
กฟผ. | 2563-2565 |
| MEA-03 | ศึกษาระบบไมโครกริดสำหรับพื้นที่ กฟน. | กฟน. | 2560-2561 |
| โครงการนำร่องระบบไมโครกริดของ กฟน. |
2563-2564 | ||
| PEA-02 | แผนงานติดตั้งระบบไมโครกริดในพื้นที่ 3 จังหวัดชายแดนภาคใต้ และ 4 อำเภอจังหวัดสงขลา |
กฟภ. | 2562-2565 |
| PEA-03-1 | โครงการพัฒนาระบบไฟฟ้าแบบโครงข่ายไฟฟ้าขนาดเล็กมาก (Micro Grid) ที่ อ.แม่สะเรียง จ.แม่ฮ่องสอน |
กฟภ. | 2561-2563 |
| PEA-03-2 | แผนงานปรับปรุงระบบไมโครกริด ที่อำเภอแม่สะเรียง จังหวัดแม่ฮ่องสอน |
กฟภ. | 2563-2566 |
| PEA-06 | แผนงานปรับปรุงระบบไมโครกริดให้สอดคล้องกับโครงการสมาร์ทกริด ที่ อ.เมืองแม่ฮ่องสอน จ.แม่ฮ่องสอน |
กฟภ. | 2564-2566 |
| โครงการวิจัยระบบไมโครกริดขุนแปะ |
กฟภ. | 2560-2561 |
รูประยะเวลาดำเนินโครงการตามเสาหลักที่ 3: ระบบไมโครกริดและระบบกักเก็บพลังงาน (Microgrid & ESS)