รูปแบบธุรกิจและการลงทุนในการจัดหา BESS ระดับ Grid Scale มาใช้งานร่วมกับระบบไฟฟ้า
รูปแบบการลงทุนในการจัดหา (Battery Energy Storage System : BESS) ในระดับ Grid Scale มาใช้งานร่วมกับระบบไฟฟ้าจะมีความแตกต่างกันไปตามโครงสร้างของกิจการไฟฟ้าและกลไกการกำกับ ดูแลของภาครัฐในแต่ละประเทศ ซึ่งในภาพรวมสามารถจำแนกรูปแบบธุรกิจออกเป็น 3 ประเภทหลัก โดยความแตกต่างของรูปแบบธุรกิจแต่ละประเภทสามารถแจกแจงเป็น 6 มิติที่สำคัญ ได้แก่ 1) กรรมสิทธิ์ความเป็นเจ้าของ 2) หน้าที่ในการดูแลและบำรุงรักษา 3) การควบคุมอุปกรณ์ 4) สิทธิ์ในการสั่งการ 5) ต้นทุนการอัดประจุไฟฟ้า 6) ลักษณะรายได้ที่สำคัญ ซึ่งมีรายละเอียดดังนี้
1.รูปแบบภาครัฐลงทุนโดยตรง (Public Sector Direct Investment)
รูปแบบนี้เป็นลักษณะของระบบผูกขาดที่ภาครัฐเป็นผู้รับผิดชอบการลงทุนทั้งหมดในการจัดหาและดำเนินงานระบบ BESS โดยหน่วยงานภาครัฐจะเป็นเจ้าของกรรมสิทธิ์ของสินทรัพย์ทั้งหมดในระบบไฟฟ้า รวมถึงระบบ BESS ทำให้สามารถควบคุมการทำงานของอุปกรณ์ได้อย่างสมบูรณ์ ทั้งนี้ ต้นทุนการลงทุน การดำเนินงาน และค่าบำรุงรักษาของ BESS จะถูกสะท้อนไปยังค่าไฟฟ้าที่เรียกเก็บจากผู้ใช้ไฟฟ้าทั่วไป
2.รูปแบบธุรกิจสัญญาระยะยาว (Contracted Revenue)
รูปแบบธุรกิจนี้เป็นรูปแบบที่ช่วยเสริมสร้างความมั่นคงให้แก่เอกชนผู้ลงทุนในโครงการ BESS โดยให้เอกชนได้รับรายได้จากสัญญาหรือข้อตกลงทางกฎหมายระยะยาว ซึ่งอาจอยู่ในรูปแบบของสัญญา เชิงพาณิชย์ระหว่างผู้ลงทุนกับหน่วยงานรัฐหรือผู้ซื้อไฟฟ้า (Offtaker) ลักษณะสำคัญของรูปแบบธุรกิจประเภทนี้คือ การกำหนดเงื่อนไขที่แน่ชัดเกี่ยวกับกรรมสิทธิ์ความเป็นเจ้าของ หน้าที่ในการดูแลบำรุงรักษา สิทธิ์ในการควบคุมและสั่งการ BESS รวมถึงภาระค่าใช้จ่ายด้านพลังงานในการทำงานของระบบ ซึ่งในภาพรวมขึ้นอยู่กับข้อตกลงระหว่างคู่สัญญาและเป้าหมายของการใช้งาน BESS ในระบบไฟฟ้า และโดยทั่วไปสามารถแบ่งรูปแบบธุรกิจสัญญาระยะยาวออกเป็นหลายลักษณะ ดังนี้
- รูปแบบสัญญาเช่าใช้ (Tolling Agreement)
- รูปแบบสัญญาให้บริการ (Service Agreement)
- รูปแบบสัญญาตามความจุ (Capacity-based Agreement)
- รูปแบบสัญญาตามความจุและพลังงานที่ผลิตได้ (Capacity Plus Energy Agreement)
- รูปแบบสัญญาซื้อขายไฟฟ้า (Power Purchase Agreement)
3.รูปแบบธุรกิจในตลาดไฟฟ้า (Merchant Revenue)
รูปแบบธุรกิจนี้ ผู้ลงทุนจะได้รับรายได้จากการเข้าร่วมในตลาดพลังงานไฟฟ้า (Energy Market) ซึ่งอาจมีได้หลากหลายรูปแบบ อาทิ ตลาดพลังงานล่วงหน้า (Future Market) หรือ ตลาดบริการเพื่อเสริมความมั่นคงในระบบไฟฟ้า (Ancillary Services) เป็นต้น โดยผู้ลงทุนหรือผู้ให้บริการ BESS นั้นจะเสนอขายปริมาณพลังงานและราคาที่ต้องการขายไฟฟ้าในแต่ละช่วงเวลาของวัน และผู้ใช้ไฟฟ้าจะเสนอปริมาณพลังงานไฟฟ้า และราคาไฟฟ้าที่ต้องการซื้อในช่วงเวลาที่ต้องการ ซึ่งระบบซื้อขายของตลาดไฟฟ้าจะทำการจับคู่ (Matching) ข้อเสนอของทั้งสองฝั่ง ทั้งนี้ ภายใต้รูปแบบนี้จะมีหน่วยงานที่ได้รับมอบหมายจากภาครัฐให้เป็น ผู้ควบคุมและดูแลระบบไฟฟ้าและตลาดไฟฟ้าในรูปแบบนี้ผู้ให้บริการและผู้ที่ต้องการใช้บริการ BESS จะอยู่ในตลาดและมีการแข่งขันด้านราคาซึ่งจะมีความผันผวนขึ้นอยู่กับความต้องการและปริมาณในตลาด
